Дәм – адамның ең маңызды сенсорлық жүйелерінің бірі. Біз дәмді тағамнан көптеген жағымды эмоция аламыз. Бірақ дәм сезу жүйесінің басты мақсаты – тұтынылатын тағамның сапасын қабылдау және талдау.

Дәмнен бөлек, тағамның қабылдануына әртүрлі факторлар әсер етеді: құрамы, сыртқы түрі, бағасы және т.б. Солардың бірі – хош иіс, және ол дәммен бірге ең ықпалды факторлардың бірі болып табылады. Дәм мен хош иісті қабылдаудың психологиясы – тұтынушылар мен бизнестің қажеттіліктерін шешетін күрделі әрі қызықты зерттеу саласы.

Тағамды қабылдау арқылы дәм мен хош иіс біздің мінез-құлқымызға жанама түрде әсер етеді. Ең алдымен, олар тәбетті оятады. Тағамның хош иісі аштық сезімін тудырмаса да, тәбетті ашуы мүмкін. Қанығу сезімі де дәм мен хош иіске байланысты. Кейбір хош иістер тезірек тойыну әсерін тудырады. Ал кейбіреулері керісінше тәбетті ашады: неғұрлым көп жесеңіз, соғұрлым көп жегіңіз келеді.

Дәм мен, әсіресе, хош иіс тұрақты ассоциациялар тудырып, эмоциялар мен естеліктермен тығыз байланысты болуы мүмкін. Жаңа піскен құлпынайдың немесе әженің ыстық бәліштерінің иісі бізді балалық шаққа қайта оралтып, жайлылық сезімін сыйлайды. Ал попкорнның иісі көңіл-күйді көтеріп, уайымдарды ұмыттыруға көмектеседі. Қазіргі заманғы кинотеатрлардың көпшілігі залда попкорн иісін пайдаланады, өйткені ол демалыс пен көңіл көтерудің ажырамас бөлігі ретінде көрермендерді сеанстарға тартады.

Дәм мен хош иістің таңғажайып қасиеттері тағам өнеркәсібінің тұтас бір саласы – Дәм мен хош иіс негізінде жатыр. Бұл сала ғылыми білімдер мен заманауи технологияларды пайдалана отырып, өсіп келе жатқан халықтың қажеттіліктеріне сай тағам өнімдеріне арналған хош иістендіргіштер жасайды.

Хош иістендіргіштер біздің дәм қабылдауымызға ассоциациялар арқылы әсер етеді. Мысалы, өнімдегі ванильдің хош иісі тәттімен жиі байланыстырылады, тіпті өнімнің құрамында қант болмаса да.

Тағамдағы кейбір ингредиенттердің иллюзиясын жасау арқылы хош иістендіргіштер "пайдалы" қасиеттері бар өнімдер әзірлеуге қолданылады. Мұндай өнімдер қалаусыз немесе зиянды ингредиенттерді құрамай, дәмі жағынан бірдей тартымды болып қала береді.

Вкусоароматика саласының мамандары хош иістендіргіштердің біздің қабылдауымызға қалай әсер ететінін зерттей отырып, өндірушілерге де, тұтынушыларға да денсаулыққа пайдалы әрі дәмді тағамды таңдауға көмектеседі.